توضیحات کامل در خصوص نفقه زن (زوجه)

در صورت تمایل برای داشتن وکیل متخصص برای مطالبه نفقه در تهران با تماس بگیرید

بر طبق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است و بر طبق ماده ۱۱۱۳ همان قانون در ازدواج موقت زن حق نفقه ندارد مگر این که در ضمن عقد شرط شده باشد یا بنای طرفین در هنگام عقد این بوده که شوهر حقوق زوجه را بپردازد. در این جا چندین سوال مطرح می شود که سعی شده است در این مختصر به همه آن ها جواب داده شود.

نفقه چیست و چه چیزهایی شامل آن می شود؟

بر طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن می شود مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه های درمان و حتی خادم البته در صورتی که زن عادت به داشتن خادم داشته باشد و یا به واسطه مریضی نیاز به آن داشته باشد. موارد ذکر شده در این ماده حصری نیست و به عنوان مثال ذکر شده است. قاعده کلی این است که حقوق زوجه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با شآن زن است. از ملاک های مهم کارشناس برای تعیین حقوق زوجه نیازهای زوجه و شان او می باشد.

آیا می توان در عقد نکاح دائم شرط مرد که به زن نفقه تعلق نمی گیرد؟

در این خصوص بین فقها و حقوقدانان اختلاف نظر است ولی به نظر می رسد نفقه مقتضای ذات عقد نکاح دائم نباشد که نتوان خلاف آن شرط کرد به اصطلاح حقوقی نفقه مقتضای اطلاق عقد نکاح دائم به شمار می رود و بدیهی است که زوجین می توانند در ضمن عقد در این خصوص با تراضی و توافق تصمیم گیری کنند.

نکته: بر خلاف استحقاق دراستحقاق حقوق زوجه تمکن مرد شرط نیست به عبارت دیگر چنین نیست که مرد در صورت توانایی مالی بایستی حق همسر خود را پرداخت کند و مرد فقیر نیز ملزم به پرداخت حقوق زوجه است حتی اگر زن تمکن داشته و یا شاغل باشد باز هم پرداخت حقوق زوجه بر عهده زوج می باشد.

نکته: در این که آیا هزینه تحصیل زوجه جزء حقوق زوجه محسوب می شود یا خیر قانون در این زمینه ساکت است ولی نظر فقها و مراجع بر این است که هزینه تحصیل از شمول نفقه واجب مرد خارج است.

هزینه های درمان زوجه که جزء نفقه است تا چه میزان بر عهده مرد است؟

به نظر می رسد هزینه های درمان زوجه که در قانون از موارد نفقه شمرده شده است شامل هزینه های درمان متعارف می باشد و اگر زوجه دچار بیماری صعب العلاج یا خاصی شده باشد که هزینه های گزاف داشته باشد وجوبی برای پرداخت آن ها برای شوهر نیست. در این موارد قاضی رسیدگی کننده پرونده نفقه با توجه با قانون، شرع و اوضاع و احوال زوجین و وضعیت مالی آن ها تصمیم متقضی را اتخاذ خواهد کرد.

رابطه تمکین و نفقه چیست؟

بر طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی هرگاه زن بدون مانع شروع از ادای وظایف امتناع کند در واقع تمکین نکند مستحق حق خود نخواهد بود.

اما تمکین چیست؟

تمکین بدین معنی است که زوجه می بایستی در منزل مشترک که شوهر اختیار کرده است سکنی گزیند و از شوهر در انجام وظایف خاص زناشویی اطاعت کند و در راستای این که قانون مدنی که مقرر کرده ریاست خانواده از خصایص شوهر است، عمل نماید. به زنی که عمدا و بدون عذر قانونی و شرعی تمکین نکند ناشزه گفته می شود.

در دوران عقد نفقه چیست و چگونه است؟

اگر زوجین بعد از عقد نکاح دائم بر سر موعد مراسم عروسی و زندگی مشترک توافق کرده باشند رویه قضایی بر این متمایل است که در این دوران تا زمان موعد شروع زندگی مشترک به زوجه نفقه تعلق نمی گیرد

اما اگر زوج، زوجه را بلاتکلیف رها کند و اقدامی برای شروع زندگی پس از آن تاریخ نکند زوجه می تواند مطالبه نفقه کند.

اگر بین زوجین نزدیکی و عمل زناشویی واقع نشده باشد زوجه دارای حق حبس است بدین معنی که بر طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی زوجه تا تمام مهر به او داده نشده است – و لو این که مهریه توسط دادگاه تقسیط گردد – می تواند از تمکین و ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند و این امتناع اسقاط حق نفقه نمی کند.

نکته: زندگی مشترک زوجین در اصطلاح حقوقی ظهور در تمکین زن دارد از این رو در دادگاه ها و بار اثبات به عهده مرد است که ثابت کنید زن تمکین نمی کند و ناشزه می باشد.

نکته: توجه داشته باشید که زندگی مشترک زوجین ظهور در پرداخت نفقه از جانب زوج به زوجه دارد با این توضیح که اگر زنی به دادگاه برای حقوق زوجه معوقه مراجعه کند در حالی که مدت زمانی را که خواهان حق خود آن است در یک منزل با شوهر زندگی می کرده است از نظر محاکم زندگی مشترک با شوهر ظهور در دریافت نفقه دارد و بار اثبات بر عهده اوست. بنابراین در این موارد غالبا دادگاه ها مطالبه نفقه از جانب زوجه را نمی پذیرند.

میزان نفقه زن چه مقدار است؟

در قانون میزان مشخصی برای نفقه مشخص نشده است همانطور که اشاره شد ملاک تعیین حقوق زوجه نیازهای زوجه و شان اوست که در شرایط زمانی و مکانی مختلف، میزان نفقه متغیر خواهد بود. اگر زنی برای مطالبه نفقه به دادگاه مراجعه کند در این موارد محاکم خانواده برای تعیین مقدار حق زن، از کارشناس استفاده می کنند و کارشناس با تماس با زوجین و تحقیق در خصوص شرایط آن ها میزان حقوق زوجه را تعیین می کنند و پس از ابلاغ نظر کارشناس طرفی که اعتراض دارد ظرف مدت ۷ روز نسبت به آن با ذکر دلایل اعتراض می کند و دادگاه برای بررسی مجدد میزان حقوق زوجه، از هیات سه نفر کارشناسان نفقه استفاده می کند.

نکته: بر طبق ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی اگر زن بتواند ثابت کند زندگی مشترک او با شوهر ضرر مالی، شرافتی یا بدنی به همراه داردد دادگاه او را محکوم به تمکین نخواهد کرد که در این صورت تمکین نکردن باعث از بین رفتن حقوق زوجه نمی گردد.

نکته: دادخواست تهیه مسکن مستقل از سوی زوجه در سال های اخیر توسط دادگاه های خانواده پذیرفته نمی شود و زن می بایستی صرفا دادخواست مطالبه نفقه بدهد.

برای مطالبه نفقه باید از کجا شروع کنیم؟

قبل از هر چیز بهتر است برای دانستن کامل حقوق خود و درصد موفقیت در پرونده با ما تماس بگیرید اما نفقه یک وجه حقوقی دارد که می توان با توجه به مقدار نفقه ای که درخواست می شود دادخواست نفقه را تقدیم شورای حل اختلاف یا دادگاه کرد اگر میزان حقوق زوجه و یا تقدیم آن در اصطلاح حقوقی کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد از طریق شورای حل اختلاف و اگر بالای ۲۰ میلیون تومان باشد از طریق دادگته خانواده قابل پیگیری است.

اما نپرداختن نفقه دارای وجه کیفری است که برای اطلاعات بیشتر به این لینک مراجعه کنید.

برای مشاوره و قبول وکالت با وکلای خانواده گروه وکلای پارسای تماس بگیرید.

یک وکیل خوب خانواده و متخصص در دعاوی خانوادگی توضیح می دهد: بر طبق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی در عقد دائم حقوق زوجه بر عهده شوهر است و بر طبق ماده ۱۱۱۳ همان قانون در ازدواج موقت زن حق نفقه ندارد مگر این که در ضمن عقد شرط شده باشد یا بنای طرفین در هنگام عقد این بوده که شوهر نفقه زن را بپردازد. در این جا چندین سوال مطرح می شود که سعی شده است در این مختصر به همه آن ها جواب داده شود.

چه چیزهایی شامل نفقه می شود؟

بر طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی حقوق زوجه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن می شود مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه های درمان و حتی خادم البته در صورتی که زن عادت به داشتن خادم داشته باشد و یا به واسطه مریضی نیاز به آن داشته باشد. موارد ذکر شده در این ماده حصری نیست و به عنوان مثال ذکر شده است. قاعده کلی این است که حقوق زوجه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با شآن زن است. از ملاک های مهم کارشناس برای تعیین نفقه نیازهای زوجه و شان او می باشد.

آیا می توان در عقد نکاح دائم شرط مرد که به زن نفقه تعلق نمی گیرد؟

در این خصوص بین فقها و حقوقدان ها اختلاف نظر است ولی به نظر می رسد حقوق زوجه مقتضای ذات عقد نکاح دائم نباشد که نتوان خلاف آن شرط کرد به اصطلاح حقوقی نفقه مقتضای اطلاق عقد نکاح دائم به شمار می رود و بدیهی است که زوجین می توانند در ضمن عقد در این خصوص با تراضی و توافق تصمیم گیری کنند.

نکته: بر خلاف استحقاق دراستحقاق نفقه زن تمکن مرد شرط نیست به عبارت دیگر چنین نیست که مرد در صورت توانایی مالی بایستی حق همسر خود را پرداخت کند و مرد فقیر نیز ملزم به پرداخت حقوق زوجه است حتی اگر زن تمکن داشته و یا شاغل باشد باز هم پرداخت نفقه بر عهده زوج می باشد.

نکته: در این که آیا هزینه تحصیل زوجه جزء حقوق زوجه محسوب می شود یا خیر قانون در این زمینه ساکت است ولی نظر فقها و مراجع بر این است که هزینه تحصیل از شمول نفقه واجب مرد خارج است.

هزینه های درمان زوجه که جزء نفقه است تا چه میزان بر عهده مرد است؟

به نظر می رسد هزینه های درمان زوجه که در قانون از موارد نفقه شمرده شده است شامل هزینه های درمان متعارف می باشد و اگر زوجه دچار بیماری صعب العلاج یا خاصی شده باشد که هزینه های گزاف داشته باشد وجوبی برای پرداخت آن ها برای شوهر نیست. در این موارد قاضی رسیدگی کننده پرونده نفقه با توجه با قانون، شرع و اوضاع و احوال زوجین و وضعیت مالی آن ها تصمیم متقضی را اتخاذ خواهد کرد.

رابطه تمکین و نفقه چیست؟

بر طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی هرگاه زن بدون مانع شروع از ادای وظایف امتناع کند در واقع تمکین نکند مستحق حق خود نخواهد بود.

اما تمکین چیست؟

تمکین بدین معنی است که زوجه می بایستی در منزل مشترک که شوهر اختیار کرده است سکنی گزیند و از شوهر در انجام وظایف خاص زناشویی اطاعت کند و در راستای این که قانون مدنی که مقرر کرده ریاست خانواده از خصایص شوهر است، عمل نماید. به زنی که عمدا و بدون عذر قانونی و شرعی تمکین نکند ناشزه گفته می شود.

نفقه در دوران عقد چگونه است؟

اگر زوجین بعد از عقد نکاح دائم بر سر موعد مراسم عروسی و زندگی مشترک توافق کرده باشند رویه قضایی بر این متمایل است که در این دوران تا زمان موعد شروع زندگی مشترک به زوجه حقوقی تعلق نمی گیرد

اما اگر زوج، زوجه را بلاتکلیف رها کند و اقدامی برای شروع زندگی پس از آن تاریخ نکند زوجه می تواند مطالبه نفقه کند.

اگر بین زوجین نزدیکی و عمل زناشویی واقع نشده باشد زوجه دارای حق حبس است بدین معنی که بر طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی زوجه تا تمام مهر به او داده نشده است – و لو این که مهریه توسط دادگاه تقسیط گردد – می تواند از تمکین و ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند و این امتناع اسقاط حق نفقه نمی کند.

برای دیدن نمونه رای در این خصوص که اگر مهر عند الاستطاعه باشد زن حبس دارد یا خیر این جا را کلیک کنید.

نکته: زندگی مشترک زوجین در اصطلاح حقوقی ظهور در تمکین زن دارد از این رو در دادگاه ها و بار اثبات به عهده مرد است که ثابت کنید زن تمکین نمی کند و ناشزه می باشد.

نکته: توجه داشته باشید که زندگی مشترک زوجین ظهور در پرداخت نفقه از جانب زوج به زوجه دارد با این توضیح که اگر زنی به دادگاه برای حقوق زوجه معوقه مراجعه کند در حالی که مدت زمانی را که خواهان نفقه آن است در یک منزل با شوهر زندگی می کرده است از نظر محاکم زندگی مشترک با شوهر ظهور در دریافت نفقه دارد و بار اثبات بر عهده اوست. بنابراین در این موارد غالبا دادگاه ها مطالبه نفقه از جانب زوجه را نمی پذیرند.

میزان نفقه زن چه مقدار است؟

در قانون میزان مشخصی برای نفقه مشخص نشده است همانطور که اشاره شد ملاک تعیین حقوق زوجه نیازهای زوجه و شان اوست که در شرایط زمانی و مکانی مختلف، میزان نفقه متغیر خواهد بود. اگر زنی برای مطالبه نفقه به دادگاه مراجعه کند در این موارد محاکم خانواده برای تعیین مقدار نفقه زن، از کارشناس استفاده می کنند و کارشناس با تماس با زوجین و تحقیق در خصوص شرایط آن ها میزان حقوق زوجه را تعیین می کنند و پس از ابلاغ نظر کارشناس طرفی که اعتراض دارد ظرف مدت ۷ روز نسبت به آن با ذکر دلایل اعتراض می کند و دادگاه برای بررسی مجدد میزان نفقه، از هیات سه نفر کارشناسان حقوق زوجه استفاده می کند.

نکته: بر طبق ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی اگر زن بتواند ثابت کند زندگی مشترک او با شوهر ضرر مالی، شرافتی یا بدنی به همراه داردد دادگاه او را محکوم به تمکین نخواهد کرد که در این صورت تمکین نکردن باعث از بین رفتن نفقه نمی گردد.

نکته: دادخواست تهیه مسکن مستقل از سوی زوجه در سال های اخیر توسط دادگاه های خانواده پذیرفته نمی شود و زن می بایستی صرفا دادخواست مطالبه حق خود بدهد.

برای مطالبه نفقه باید از کجا شروع کنیم؟

قبل از هر چیز بهتر است برای دانستن کامل حقوق خود و درصد موفقیت در پرونده با ما تماس بگیرید اما حقوق زوجه یک وجه حقوقی دارد که می توان با توجه به مقدار نفقه ای که درخواست می شود دادخواست حقوق زوجه را تقدیم شورای حل اختلاف یا دادگاه کرد اگر میزان حقوق زوجه و یا تقدیم آن در اصطلاح حقوقی کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد از طریق شورای حل اختلاف و اگر بالای ۲۰ میلیون تومان باشد از طریق دادگته خانواده قابل پیگیری است.

برای اطلاعات بیشتر به مطلب طلاق به دلیل نپرداختن نفقه مراجعه کنید.

نمونه رای مرتبط با تمکین و نفقه

تمکین زوجه از زوج شرط وجوب پرداخت نفقه از سوی زوج بوده و اثبات مانع مشروع عدم تمکین بر عهده زوجه است.

«رای دادگاه»

در خصوص دعوی خانم س.ف فرزند ع. به طرفیت آقای الف.م فرزند ن. به خواسته مطالبه نفقه معوقه از تاریخ ۸۹/۲/۲۰ لغایت صدور حکم ماهیانه با جلب نظر کارشناس با احتساب کلیه هزینه های دادرسی مقوم به ۵۱٫۰۰۰٫۰۰۰ میلیون ریال با توجه به محتویات پرونده علقه زوجیت فی ما بین طرفین برای دادگاه محرز و مسلم است نظر به این که پس از برقراری رابطه زوجیت حقوق و تکالیف زوجین در قبال یکدیگر برقرار می گردد که یکی از این وظایف پرداخت نفقه زوجه از سوی زوج بوده از طرف دیگر از سوی زوج دلایل و مدارکی که دال بر پرداخت نفقه زوجه باشد ارائه نگردیده و با صدور قرار ارجاع امر به کارشناس نفقه میزان نفقه را مشخص و زوج نفیا و اثباتا نسبت به نظر کارشناس اعتراضی نداشته است و زوجه هم اعتراضی نداشته دادگاه با احتراز اشتغال ذمه خوانده نسبت به نفقه خواهان و با متعارف دانستن مبلغ ماهیانه ۳٫۲۰۰٫۰۰۰ ریال با وضعیت اقتصادی جامعه دعوی خواهان را مقرون به صحت دانسته و مستندا به مواد ۱۱۰۲ و ۱۱۰۶ و ۱۱۰۷ و ۱۱۱۱ و ۱۲۰۶ از قانون مدنی و مواد ۵۱۵ و ۵۱۹ و ۵۲۰ از قانون آیین دادرسی مدنی خوانده را به پرداخت نفقه خواهان از مورخ ۹۱/۱۲/۲۰ را که زوجه در جلسه دادرسی صراحتا اذعان داشته نفقه قابل مطالبه از تاریخ مذکور لغایت صدور حکم ماهیانه به میزان ۳٫۲۰۰٫۰۰۰ ریال از بابت اصل خواسته و پرداخت مبلغ ۱٫۰۵۵٫۰۰۰ ریال از بابت هزینه دادرسی و پرداخت هفتصد هزار ریال بابت هزینه کارشناسی در حق خواهان محکوم و اعلام می نماید رای اصداری حضوری و پس از بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدید نظر خواهی در محاکم محترم تجدید نظر استان تهران است بدیهی است ما به التفاوت هزینه دادرسی همزمان با اجرای حکم توسط محکوم لها باید کارسازی شود.

رئیس شعبه ۲۸۳ دادگاه عمومی خانواده تهران – حلال خور

«رای دادگاه تجدید نظر»

تجدید نظر خواهی آقای الف.ط به طرفیت همسرش خانم س.ف نسبت به دادنامه شماره ۱۲۲۹ – ۹۷/۷/۲۳ شعبه ۲۸۳ دادگاه عمومی تهران وارد و موجه است و رای مذور که به موجب آن تجدید نظر خواه به تادیه نفقه معوقه زوجه از تاریخ ۹۱/۱۲/۲۰ تا تاریخ صدور حکم (۹۲/۷/۲۳) و نیز پرداخت هزینه دادرسی در حق وی محکوم شده است مطابق قانون و دلایل موجو در پرونده صادر نگردیده است زیرا وجوب نفقه زوجه به زوج فرع بر تمکین اوست و زوجه صریحا اقرار نموده که از تاریخ ۹۱/۱۲/۲۰ متعاقب نزاع، زندگی مشترک و منزل زوج را ترک نموده و از آن تاریخ در تمکین همسرش نبوده است و دلیلی بر مانع مشرع از تمکین و عذر موجه برای عدم تمکین خود و ترک منزل زوج نداشته است بنابراین مستحق نفقه مدت مذکور نمی باشد به همین سبب با استناد به ماده ۳۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی دادنامه تجدید نظر خواسته نقض می شود و با استناد ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی حکم بر بطلان دعوی زوجه صادر و اعلام می گردد. این رای قطعی است.

رئیس شعبه ۳۰ دادگاه تجدید نظر استان تهران – مستشار دادگاه بیگدلی – پایدار پویا

تاثیر توافق نوعد عروسی بر نفقه زن (نمونه رای)

خانم ه.س به طرفیت غ.ب دادخواست مطالبه نفقه معوقه از مورخ ۹۰/۸/۱۶ لغایت اجرای حکم از قرار ماهیانه ۴۰۰۰۰۰۰ ریال طرح می کند که متعاقبا در جلسه دادرسی، وکیل خانواده گروه پارسای از جانب زوج اعلام وکالت می کند. شعبه ۸ دادگاه عمومی شهرری پس از تعیین وقت رسیدگی به استماع اظهارات و دفاعیات طرفین می پردازد.

خواهان (زوج) اظهار می دارد که از مورخ ۹۰/۸/۱۶ در عقد نکاح یکدیگر می باشیم و دوشیزه و دارای حق حبس می باشم و با توجه به این که نفقه ای از جانب زوج پرداخت نشده است محکومیت ایشان به پرداخت نفقه را استدعا دارم در ادامه وکیل زوج دفاع می کند که هنگام عقد، توافق طرفین و خانواده های آن ها بر این بوده است که دو سال بعد از عقد، مراسم عروسی برگزار گردد و بعد از دو سال با توجه به اختلاف های فی ما بین، زوجه ( خوانده) حاضر به زندگی مشترک نمی باشد… دادگاه در نهایت با عدم پذیرش دفاعیات وکیل حکم بر محکومیت خوانده به نفقه معوقه از مورخ ۹۰/۸/۱۶ لغایت ۹۳/۱۱/۱۶ صادر می کند. در مهلت ۲۰ روز تجدید نظر خواهی پس از ابلاغ رای، وکیل زوج اقدام به دادخواست تجدید نظر و اعتراض به رای می کند. پس از تبادل لوایح پرونده به شعبه ۳۰ دادگاه تجدید نظر استان تهران ارجاع می شود که در نهایت شعبه مذکور پس از نقض قسمتی از دادنامه بدوی بدین شرح رای را صادر می کند:

«… رای دادگاه مطابق قانون و دلایل پرونده صادر نگردیده است. زیرا با توجه به مندرجات پرونده و اظهارات طرفین، موقع عقد، بنا بر این بوده است که عروسی (شروع زندگی مشترک) دو سال بعد از عقد نکاح باشد یعنی بنا بر این بوده که در مدت مذکور زوجه در منزل پدرش سکونت نماید و از او ارتزاق نماید به عبارت دیگر در این مدت توافق بر عدم انفاق بوده است علاوه بر این که در مدت مذکور زوجه در تمکین کامل زوج بوده است و از او تمکین خاص نکرده است… لذا استحقاق زوج به دریافت نفقه از زمان وقوع عقد تا دو سال بعد از شروع زندگی مشترک احراز نمی شود. به همین سبب این قسمت از دادنامه به استناد ماده ۳۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی نقض و حکم بر بی حقی ایشان صادر می شود…»

مطالبه نفقه توسط زوجه با وجود زندگی مشترک

ازدواج برای زن و مرد حقوق و تکالیفی ایجاد می کند. یکی از تکالیف مرد تامین مخارج زندگی و پرداخت نفقه زوجه است. در حقوق ایران تامین نفقه بر عهده شوهر است.
پرداخت نفقه زن یعنی بر طرف کردن نیاز های مادی مورد نیاز معیشت زن به صورت آبرومندانه و متعارف و متناسب با شأن زن ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی مقرر کرده است نفقه  عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن ‌از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت ‌عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.(اصلاحی مصوب۱۳۸۱/۸/۱۹ مجلس)

آنچه در ماده مذکور آمده است مصادیق بارز موارد نفقه است و نه همه آن

شرایط استحقاق زن به مطالبه نفقه در زمان حیات زوج و قبل از طلاق

۱ – عقد دائم : در عقد موقت زن مستحق نفقه نیست. مگر اینکه در عقد شرط شده باشد و یا از اوضاع و احوال زندگی زوجین چنین برآید که مرد موظف به پرداخت نفقه است. به عنون مثال در صیقه نامه های عقد موقت ۹۹ ساله و امثالهم به نظر می آید که پرداخت نفقه تکلیف زوج باشد. اما در عقد دائم بدون لزوم شرطی پرداخت نفقه بر عهده شوهر است.

ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی – در عقد انقطاع زن حق نفقه ندارد مگر این که شرط شده یا آن که عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.

۲ – تمکین زوجه (زن): استحقاق زن به نفقه مشروط به تمکین است. در خصوص تمکین، موارد موجه عدم تمکین برای زوجه و همچنین بار اثبات دعوی در دعوی تمکین، لینک های مربوطه را دنبال کنید.

نفقه زن بعد از جدایی و طلاق

اگر طلاق زوجین رجعی باشد یعنی طلاق به درخواست مرد باشد اولا زوجین در ۳ ماه عده از هم ارث می برند و ثانیا زن مستحقق دریافت نفقه است. غالبا در رای دادگاه طلاق به درخواست زوج، نفقه ایام عده زوجه مشخص می شود.

اما نفقه زن در طلاق بائن –  به مطلب انواع طلاق مراجعه کنید – زن باید عده نگه دارد اما شوهر تکلیفی به پرداخت نفقه ایام عده ندارد.

نکته: اگر زن در هنگام طلاق باردار (حامله) باشد، فارغ از نوع طلاق نفقه تا پایان وضع حمل بر عهده زوج است.

در صورت فوت شوهر، زن بایستی عده وفات نگه دارد که ۴ ماه و ده روز است.

ماده ۱۱۱۰ قانون مدنی مقرر کرده که در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه در صورت مطالبه او از اموال نزدیکان زوج که ملزم به پرداخت نفقه اند پرداخت شود. ماده مذکور بسیار گنگ و بد تنظیم شده است و نیازمند اصلاح قانونگذار است.

مطالبه نفقه زن با وجود زندگی مشترک

اگر مردی نفقه همسر را با وجود تمکین پرداخت نکند زوجه می تواند با دادن دادخواست به شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده و از طریق ثبت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مطالبه نفقه معوقه مطالبه کند. اما نکته اصلی بر سر اثبات و بار اثبات دعوی است. به عبارت ساده تر اگر زوجین با هم زندگی مشترک داشته باشند و به تعبیری زیر یک سقف باشند به منزله این است که زوجه نفقه دریافت میکرده است. زیرا زندگی مشترک اماره پرداخت نفقه از سوی شوهر به زن است. مگر اینکه زن (زوجه) ثابت کند مثلاً زوج ترک منزل کرده یا منزلی تهیه نکرده یا بیکار است یا….

اگر در مقام دفاع، زوج مدعی عدم تمکین همسر باشد اولا پذیرفته که نفقه پرداخت نکرده و ثانیا بایستی دادخواست تمکینی داده و رای مربوطه قطعی را اخذ می کرده است تا بتواند از مزایای آن استفاده کند. در غیر اینصورت محکوم به پرداخت نفقه خواهد شد.

نفقه به طور کل یک وجه حقوقی دارد که در قالب مطالبه نفقه معوقه است که توضیح داده شد اما وجه کیفری نفقه و شکایت کیفری نفقه به ترک انفاق معروف است مقوله دیگری است که می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به مطلب مربوطه مراجعه نمایید

نمونه پرونده مطالبه نفقه

زندگی مشترک زوجین در یک منزل اماره ای است بر تامین نفقه ایشان توسط زوج، مگر این که خلاف آن ثابت شود.

«رای دادگاه»

در خصوص دعوی خانم م.ف به طرفیت م.ش به خواسته مطالبه نفقه از تاریخ ۹۱/۱۱/۱۲ با جلب نظر کارشناس با توجه به اقرار صریح خواهان در جلسه دادرسی مبنی بر این که با یکدیگر زندگی می کنند و تا کنون جدایی بین ایشان نبوده است و زندگی مشترک زوجین در یک منزل اماره ای است بر تامین نفقه ایشان توسط زوج مگر این که خلاف ثابت گردد که در ما نحن فیه چنین امری محقق نگردیده لذا دعوی وارد تشخیص داده نمی شود و به استناد ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی حکم بر بی حقی خواهان صادر و اعلام می گردد رای صادره حضوری و قابل اعتراض در دادگاه تجدید نظر استان تهران است.

«رای دادگاه تجدید نظر»

در خصوص تجدید نظر خواهی خانم م.ف به طرفیت آقای م.ش از دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۲۱۶۴۸۰۰۹۵۱ – ۹۲/۷/۲ شعبه محترم ۲۷۵ دادگاه خانواده تهران که به موجب آن حکم بر بی حقی در مورد نفقه معوقه صادر گردیده است و از این حیث مورد اعتراض مشارالیها واقع شده است وارد نمی باشد زیرا رای بر اساس مقررات و موازین قانونی صادر شده و ایرادی از حیث ماهوی یا شکلی به آن وارد نیست و استدلال محکمه محترم بدوی و نیز مستندات آن صحیح می باشد و تجدید نظر خواه دلیل یا دلایلی که موجبات نقض و یا بی اعتباری دادنامه را فراهم نماید ارائه ننموده لذا بنا به مراتب دادگاه مستندا به قسمت اخیر ماده ۳۵۸ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی ۷۹/۱/۲۱ ضمن رد اعتراض معترض عنه دادنامه معترض عنه را عینا تایید می نماید.

رای دادگاه به موجب ماده ۳۶۵ قانون فوق الذکر قطعی است.